Đề xuất đầu tư 43.734 tỷ đồng xây dựng cao tốc Quy Nhơn Pleiku

Nguồn vốn đầu tư và phân bổ

Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku dự kiến sẽ được đầu tư từ nhiều nguồn vốn khác nhau, chủ yếu là vốn đầu tư công. Các nguồn vốn này bao gồm phần tăng thu và tiết kiệm chi ngân sách Nhà nước năm 2024, ngân sách địa phương của tỉnh Bình Định và Gia Lai, cũng như vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030. Việc huy động vốn từ các nguồn công cho thấy sự ưu tiên của Chính phủ đối với dự án này, đặc biệt khi phương án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) có thể gặp nhiều thách thức về tính khả thi tài chính.  

Cụ thể, tỉnh Bình Định đã cam kết bố trí 750 tỷ đồng từ ngân sách địa phương để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng. Tỉnh Gia Lai cũng đã thông qua nghị quyết bố trí 500 tỷ đồng từ ngân sách địa phương cho mục đích tương tự. Tổng mức đầu tư dự kiến cho toàn dự án dao động từ khoảng 36.600 tỷ đồng đến 43.734 tỷ đồng, tùy thuộc vào nguồn thông tin và giai đoạn phát triển của dự án.

Ý nghĩa chiến lược và kinh tế

Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku mang trong mình ý nghĩa chiến lược và kinh tế to lớn đối với khu vực. Về mặt kết nối, tuyến đường sẽ rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển giữa Quy Nhơn và Pleiku, từ 3,5 – 4 giờ hiện tại xuống còn chưa đến 2 giờ. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc vận chuyển hàng hóa giữa vùng Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ , đặc biệt là việc tiếp cận cảng Quy Nhơn, một cảng biển quan trọng của khu vực, đối với các tỉnh Tây Nguyên.  

Về mặt kinh tế, dự án được kỳ vọng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động thương mại và đầu tư vào cả hai tỉnh Bình Định và Gia Lai. Tuyến đường này sẽ đóng vai trò là một mắt xích quan trọng trong hành lang kinh tế Đông – Tây, kết nối vùng duyên hải với Tây Nguyên và có tiềm năng mở rộng kết nối quốc tế thông qua các cửa khẩu như Lệ Thanh. Tỉnh Gia Lai thậm chí đã có kế hoạch xây dựng các cụm công nghiệp dọc theo tuyến cao tốc để tận dụng lợi thế kết nối được cải thiện. Bên cạnh đó, dự án cũng sẽ góp phần phát triển du lịch bằng cách liên kết các điểm du lịch ven biển của Bình Định với các danh lam thắng cảnh và di sản văn hóa của Tây Nguyên.   

Xét về mặt chiến lược, cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ góp phần củng cố quốc phòng và an ninh trong khu vực và đóng góp vào việc hoàn thiện mạng lưới đường bộ cao tốc của Việt Nam bằng cách kết nối các trục Bắc – Nam và Đông – Tây. Việc nhấn mạnh vai trò kết nối “rừng với biển” thể hiện một tầm nhìn phát triển tích hợp, khai thác tối đa tiềm năng của cả hai vùng.   

Những thách thức và cân nhắc tiềm năng

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku cũng đối mặt với không ít thách thức. Địa hình khu vực tuyến đường đi qua khá phức tạp, bao gồm các đèo núi hiểm trở như đèo An Khê và đèo Mang Yang, nổi tiếng với độ dốc lớn và đường cong quanh co. Để vượt qua những khó khăn này, dự án dự kiến xây dựng ba hầm xuyên núi hiện đại. Tuy nhiên, việc xây dựng hầm, đặc biệt là hầm dài như hầm Mang Yang (3.000m), luôn tiềm ẩn những thách thức kỹ thuật không nhỏ, đòi hỏi công nghệ tiên tiến và quản lý chặt chẽ các yếu tố địa chất, thủy văn và an toàn.   

Công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư cũng là một yếu tố cần được đặc biệt quan tâm. Dự kiến, dự án sẽ cần khoảng 942 ha đất, ảnh hưởng đến khoảng 3.000 hộ dân. Các nỗ lực bồi thường và tái định cư đang được triển khai ở cả Bình Định và Gia Lai. Việc đảm bảo đền bù thỏa đáng và hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng ổn định cuộc sống mới là yếu tố then chốt để dự án nhận được sự ủng hộ của cộng đồng và tiến triển thuận lợi.

Bên cạnh đó, dự án đi qua các khu vực có rừng, bao gồm cả rừng phòng hộ , do đó, các vấn đề về môi trường cần được đánh giá và quản lý chặt chẽ. Báo cáo Đánh giá tác động môi trường và xã hội (ESIA) sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường. 

Cuối cùng, việc đảm bảo nguồn vốn đầu tư lớn cho dự án và quản lý hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn này cũng là một thách thức không nhỏ. Quyết định chuyển đổi từ hình thức đầu tư PPP sang đầu tư công cho thấy những khó khăn trong việc thu hút vốn tư nhân cho các dự án hạ tầng ở khu vực này.  

Bối cảnh hạ tầng giao thông hiện tại

Hiện tại, Quốc lộ 19 là tuyến đường huyết mạch duy nhất kết nối trực tiếp tỉnh Bình Định và Gia Lai. Tuy nhiên, tuyến đường này có nhiều đoạn đèo dốc quanh co, đặc biệt là qua đèo An Khê và đèo Mang Yang, gây khó khăn cho việc di chuyển và vận chuyển hàng hóa với tốc độ trung bình chỉ khoảng 40-50 km/h. Với sự gia tăng của nhu cầu vận tải, hạ tầng hiện tại được đánh giá là không còn đáp ứng đủ.  

Trong những năm gần đây, cả Bình Định và Gia Lai đều đã có những nỗ lực đáng kể trong việc phát triển hệ thống giao thông. Bình Định đã tập trung đầu tư vào các trục giao thông hướng Bắc – Nam như cao tốc Bắc – Nam, Quốc lộ 1, đường ven biển, cũng như các tuyến kết nối Đông – Tây đến sân bay Phù Cát và Khu kinh tế Nhơn Hội. Gia Lai cũng đang chú trọng nâng cấp hạ tầng giao thông, bao gồm cả việc nâng cấp sân bay Pleiku. Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku nằm trong tổng thể quy hoạch phát triển giao thông của cả hai tỉnh và khu vực, hướng tới một mạng lưới giao thông liên kết, đồng bộ và hiệu quả hơn. 

Kết luận và triển vọng tương lai

Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là một công trình hạ tầng giao thông có quy mô lớn, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư đáng kể và mang ý nghĩa chiến lược quan trọng đối với sự phát triển của khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ. Dự án hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích thiết thực, bao gồm việc rút ngắn thời gian di chuyển, tăng cường kết nối kinh tế và thúc đẩy phát triển toàn diện cho cả hai tỉnh Bình Định và Gia Lai.

Mặc dù vậy, dự án cũng đối mặt với không ít thách thức, từ địa hình phức tạp, công tác giải phóng mặt bằng, các vấn đề về môi trường đến việc đảm bảo nguồn vốn và quản lý hiệu quả quá trình thi công. Việc giải quyết thành công những thách thức này sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu mà dự án đã đề ra.

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku không chỉ là một tuyến đường đơn thuần mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của quốc gia. Sự thành công của dự án này sẽ tạo tiền đề và động lực cho sự phát triển bền vững của khu vực miền Trung, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và mở ra những cơ hội mới cho sự tăng trưởng kinh tế trong tương lai. Việc theo dõi sát sao tiến độ dự án và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo dự án được triển khai đúng kế hoạch và đạt được hiệu quả cao nhất.